بهترین روش خلاصه نویسی کنکور چیه؟ چطور میشه مثل رتبه های برتر به شکلی اصولی و درست، خلاصه نویسی کرد و از اون برای مرور دروس و نکات استفاده کرد؟
ممکنه خیلی ها این نظر رو داشته باشن که خلاصه نویسی در حین درس خوندن باعث میشه زمان زیادی رو هدر بدیم. اما آیا این طرز فکر درسته؟
در ادامه روشی رو برای خلاصه نویسی بهتون معرفی می‌کنیم که رتبه های برتر همگی با این سبک پیش رفتن و نتیجه هم گرفتن؛ با ما در ادامه همراه باشید.
خلاصه نویسی کنکور وقتم رو خیلی میگیره؟
برای این که بهتون ثابت بشه خلاصه نویسی زمان رو هدر نمی‌ده به آمار پایین نگاه کنید.
| مدت زمان لازم برای دور سوم مطالعه | مدت زمان لازم برای دور دوم مطالعه | مدت زمان لازم برای دور اول مطالعه | |
| 2.5 ساعت (با تکنیک عصاره گیری) | 4 ساعت | 10 ساعت | با خلاصه نویسی |
| – | 7.5 ساعت | 8 ساعت | بدون خلاصه نویسی (دیمی خوندن) |
| 1.5 ساعت | 3.5 ساعت | 10 ساعت | با خلاصه نویسی و مرور |
همونطور که می‌بینید، خلاصه نویسی بهتون کمک می‌کنه که حجم مطالب رو کمتر کنید و همین موضوع باعث میشه در دفعات بعدی، برای خوندن مجدد همون مطالب به زمان کمتری نیاز داشته باشید.
اما کسی که خلاصه نویسی نمی‌کنه، شاید دفعه اول زمان کمتری رو برای درس خوندن نیاز داشته باشه، اما در دفعات بعدی چون خلاصه نویسی نکرده و مجبوره خط به خط درس رو از اول بخونه، به زمان خیلی بیشتری نسبت به فردی که خلاصه نویسی می‌کنه نیاز داره.
گاها هم کسایی که از خلاصه‌نویسی کردن استفاده نمی‌کنن، نمی‌رسن که بیشتر از دو بار مطالب رو بخونن. چون حجم اونها زیاده و اصلا وقت نمی‌کنن که مرحله سوم مرور برسن!
خیلی از رتبه برترهای ما با استفاده از خلاصه نویسی و مرور تونستن سرعت درس خوندن خودشون رو تا حد فوق العاده‌ای کاهش بدن.
مثلا مونا احمدی، رتبه 546 کنکور تجربی و دانشجوی دندون پزشکی، با روش خلاصه نویسی که در ادامه توضیحش می‌دیم تونست در روز قبل از کنکور کل ریاضی، فیزیک و شیمی پایه دهم، یازدهم و دوازدهم خودش رو مرور کنه!
نکته خلاصه نویسیپس برای جمع بندی میشه گفت که شاید خلاصه نویسی در دفعات اول کمی وقت گیر به نظر برسه، اما برای کسایی که آینده نگر باشن این کار یک مزیته. در واقع:
خلاصه نویسی چه فایده ای داره؟
خلاصه نویسی کنکور مزیت های بی‌شمار خودش رو داره. در پایین برخی از اونهارو می‌بینید:
- افزایش تمرکز. وقتی خلاصه نویسی کنید چون درگیر نوشتن ریزه کاری های درسی که دارید می‌خونید هستید، دیگه ذهن شما به این راحتی پرت موضوعات حاشیه ای نمی‌شه و متمرکز می‌مونید و بهتر درس رو متوجه می‌شید.
- مرور سریع. بالاتر هم اشاره کردیم که به کمک خلاصه نویسی شما قرار هست که حجم مطالب رو کمتر کنید. یعنی موارد مهم رو می‌نویسید. همین کار باعث میشه وقتی که در حال مرور کردن هستید، به دلیل کم بودن حجم چیزی که باید بخونید، به زمان کمتری هم نیاز داشته باشید.
- کاهش بی دقتی. وقتی که خلاصه بنویسید در واقع در حال انجام 2 تا کار هستید که باعث کم شدن بی دقتی می‌شن. نوشتن کلمات کلیدی و مهم. (این کار باعث میشه موارد مهم رو بهتر در ذهنتون نگه دارید.) کاهش فراموشی. (وقتی مطالب رو با خلاصه نویسی کمتر کنید، مرور بیشتری رو هم انجام می‌دید. در نتیجه کمتر مطالب از ذهنتون می‌پرن یا فراموش می‌شن.)
با این اوصاف میشه به این نتیجه رسید که خلاصه نویسی نه تنها وقت گیر نیست بلکه از اتلاف وقت جلوگیری هم می‌کنه.
به این دلیل که تمرکز مارو بالا می‌بره پس نیازی نیست یک مطلب رو چندین بار بخونیم. مرورهای ما کوتاه تر می‌شن چون مطالب کم حجم تر شدن. همچنین چون مطالب رو خیلی کمتر فراموش می‌کنیم، نیازی هم نیست که وقت بذاریم و چیزهایی که فراموش کردیم رو مطالع کنیم.
هدف از خلاصه نویسی کنکور چیه؟
قبل از شروع خلاصه نویسی کردن، نیاز هست بدونید که هدفتون از انجام این کار در سال کنکور چیه؟ تا متوجه بشید که در حین نوشتن خلاصه هاتون باید به چه مواردی دقت کنید.
- کم کردن حجم مطالب.
- دسته بندی اطلاعات.
- آماده شدن برای تست های ترکیبی.
در سایت کیمیاگرخونه می‌تونید تحلیل کنکورهای سالهای مختلف رو ببینید. در تمام اونها در هر درسی دیدیم که طراح ها سال به سال در حال افزایش تست های ترکیبی هستن! به حدی که دیگه نمی‌شه حتی یک مبحث رو هم در کنکور حذف کرد؛ چون ممکنه در یک سوال ترکیبی دقیقا بخشی که حذف کردید رو با بخش های دیگه ترکیب کنن.
در آموزش روش خلاصه نویسی به سبک رتبه های برتر که در ادامه آموزشش می‌دیم، به صورت کامل متوجه می‌شید که چطور باید در خلاصه نویسی خودتون به تمام موارد بالا دقت کنید.
چه کسی در کنکور بهتر نتیجه میگیره؟
اگر بخوایم خیلی خلاصه به این سوال جواب بدیم، می‌تونیم بگیم هر کسی که دو ویژگی پایین رو داشته باشه:
- مطالب رو به صورت ترکیبی و تحلیلی بخونه. (پیشنهاد می‌کنیم روش مطالعه دروس مختلف رو در سایت جستجو کنید و ببینید.)
- کسی که بتونه در جلسه کنکور مطالب رو سریع‌تر به خاطر بیاره.
خلاصه نویسی هم کاریه که در هر دو مورد به شما کمک می‌کنه.
مزایای دسته بندی کردن مطالب در سال کنکور
همونطور که بالاتر هم اشاره کردیم یکی از کارهایی که به کمک خلاصه نویسی در سال کنکور ممکن میشه، دسته بندی مطالب و دروس هست. اما این کار چه مزیتی داره؟
اصلی‌ترین ویژگی مطالب دسته بندی شده این هست که باعث میشه گیج نشید و بتونید مطالب رو به صورت خیلی منسجمی مطالعه کنید. و وقتی قرار هست از مطالب (مثلا فرمول‌ها) استفاده کنید توی ذهنتون بین مطالب (یا فرمول های) دیگه دنبال جواب نمی‌گردید و فورا متوجه می‌شید که از چه راهی باید پیش برید. چون ذهن شما مطالب رو به ترتیب و به شکل درستی بلده.
برخی دیگه از فواید مطالب دسته بندی شده رو هم در پایین می‌بینید:
ایجاد نظم
دسته بندی شدن اطلاعات باعث منظم شدن اونها هم میشه. از طرفی از اونجایی که ذهن ما مدام در حال دسته بندی کردن و پیدا کردن نظم و الگو در هر چیزیه، وقتی مطالب منظم باشن خیلی راحت تر هم به ذهن می‌شینن و می‌تونید اونهارو بهتر مطالعه کنید و یاد بگیرید. (هرچی دسته بندی و نظم بیشتر باشه، یادگرفتن مطالب راحت تره.)
امکان تفکیک یا ترکیب
همونطور که در تحلیل کنکور سالهای مختلف در کیمیاگرخونه هم گفتیم، سوالات ترکیبی پایه ثابت تمام کنکورها هستن. حتی تعداد این دسته از سوالات سال به سال هم بیشتر میشه.
پس نیازه بتونید دروس رو به شکل ترکیبی بخونید. وقتی مطالب رو به کمک خلاصه نویسی دسته بندی کنید، این کار بهتون کمک می‌کنه که بتونید مطالب رو خیلی راحت تر با هم ترکیب یا حتی از همدیگه تفکیک کنید.
تکمیل به مرور زمان
ممکنه شما یکسری مطالب از یک مبحث مثل تابع رو بخونید اما موضوعات تکمیلی اون رو در یازدهم یا دوازدهم مطالعه کنید. با دسته بندی کردن مطالب شما می‌تونید این موارد رو در هر زمانی که خوندید کامل کنید.
تا در نهایت یک خلاصه نویسی کامل، دقیق و دسته بندی شده از یک موضوع خاص مثل تابع که شامل مطالب هر 3 سال تحصیلی‌تون هست داشته باشید.
در مصاحبه‌ای که با محمدحسین اولیایی رتبه 153 تجربی و دانشجوی پزشکی شهید بهشتی داشتیم، در فیلم می‌بینید که محمدحسین هم به کمک دسته بندی های اصولی و دقیقی که داشت تونستی در کنکور به نتیجه‌ی فوق العاده‌ای دست پیدا کنه.
مثالی از دسته بندی کردن اطلاعات با خلاصه نویسی کنکور
در عکس پایین از یک مثال از کتاب لقمه طلایی زیست و مهر و ماه در زمینه دسته بندی کردن رو قرار دادیم، تا بتونید این موضوع رو به خوبی درک کنید.
همونطور که در عکس هم دیدید و در بالا هم گفتیم، دسته بندی کردن بهتون کمک می‌کنه که هر نوع مطلبی رو به راحتی و با کمترین مشکل بخونید و یادش بگیرید.
برای این کار هم می‌تونید طبق دسته بندی کتاب درسی پیش برید؛ و هم می‌تونید از هر دسته‌بندی درستی که در ذهنتون ساختید کمک بگیرید. فقط دقت کنید در دسته بندی نباید و نباید تمام مطالب کتاب گنجونده بشه (دقیقا مثل تصویر بالا).
همچنین شما می‌تونید کتاب های مخصوصی که در اون مطالب دسته بندی شدن رو هم تهیه کنید و خودتون دسته بندی رو انجام ندید.اما پیشنهاد می‌کنیم خلاصه های این کتاب هارو شخصی سازی کنید. به این شکل که با یک هایلاتر بخش های مهم یا قسمت هایی که براتون سخت هستن رو مشخص کنید. یا چیزهایی که حس می‌کنید باید اضافه بشن رو خودتون وارد کنید.
مزایای کاهش حجم مطالب با خلاصه نویسی کنکور
دومین مزیتی که خلاصه نویسی به همراه داره این هست که می‌تونید با اون حجم مطالب رو تا حد خوبی کم کنید. همین کار یادگیری رو خیلی راحت‌تر می‌کنه. برخی دیگه مزایای کاهش حجم مطالب شامل مزیت های پایین هستن:
افزایش سرعت مرور
قطعا این بر کسی پوشیده نیست که در زمان خوندن و مرور خصوصا، مرور پیش از آزمون، این که با حجم زیادی از مطالب برای روبرو باشیم، برای ذهن ما سخته که بخواد موضوعات رو بفهمه و از هم تفکیکشون کنه.
اما برعکسش کاملا راحته و بازدهی خیلی بهتری هم در سال کنکور داره. یعنی اگر حجم مطالب کم و معقول باشه نتیجه کاملا متفاوته و به راحتی می‌تونید مطالب رو در زمان خیلی کم مرور کنید.
تمرکز بر کلمات کلیدی
در هر درسی یک سری کلمات مهم و کلیدی وجود دارن که همیشه مورد توجه طراح های کنکور و حتی طراح های سوالات امتحان نهایی هستن. شما با خلاصه نویسی و کم شدن حجم مطالب می‌تونید خیلی راحت تر این موارد رو پیدا و مطالعه کنید. یعنی با همین کار ساده از خیلی از رقبا جلو میوفتید.
فهم راحت تر
وقتی شما یک مطلب از کتاب‌های درسی رو خلاصه می‌کنید، بخش های نامفهووم و سخت اون رو به زبان خودتون می‌نویسید. حتی بخش های غیرضروری و اضافی رو هم حذف می‌کنید. این کار باعث میشه که خیلی خیلی راحت تر مطالب رو بخونید، بفهمید و یاد بگیرید.
نکته مهم درباره کاهش حجم مطالب در خلاصه نویسی
خیلی ها این تصور رو دارن که در حین خلاصه نویسی باید مطالب رو بخونن و هرچیزی که فهمیدن رو یادداشت کنن. اما این کار به شدت غلط و اشتباهه! چرا؟
چون وقتی داوطلب ها این کار رو می‌کنن در اکثر مواقع به کل مفهوم جمله رو تغییر می‌دن و کلا اشتباه میفهمنش. گاها حتی کلمات مهم و اصلی رو هم حذف می‌کنن.
در خلاصه نویسی و در حین کاهش حجم اصلا و اصلا نباید کلمه‌ای تغییر بدید یا جایگزین کنید! بلکه فقط باید موارد اضافی رو حذف کنید ولی کلمات مهم به همون شکلی که هستن بمونن.
چطور با خلاصه نویسی حجم مطالب رو کاهش بدیم؟
خیلی ها این مشکل رو دارن که حتی با وجود خلاصه نویسی باز هم حجم مطالبشون خیلی زیاده. یا مجبور می‌شن بخش های مهم متن رو حذف کنن.
اما در ادامه 3 مرحله رو توضیح می‌دیم که با طی کردن اونها بدون شک حجم مطالبتون به شکل درست و اصولی کاهش پیدا می‌کنه.
درسنامه رو بخونید
ابتدا درسنامه رو از اول و با دقت بخونید. در این بخش اصلا چیزی رو هایلایت نکنید. فقط با یک مداد دور کلمات خیلی مهم یک خط نازک بکشید، همین! چون وقتی برای اولین بار چیزی رو می‌خونید همه چیز جدیده. پس زمان مناسبی نیست که بخواید موارد سخت و چیزهایی که فراموش می‌کنید رو فعلا مشخص کنید.
تست تشریحی بزنید
یک سوم تست های کتاب تست خودتون رو به روش تشریحی جواب بدید. یعنی تست شماره 3 رو بزنید و جوابش رو توی پاسخنامه چک کنید. بعد تست 6، 9، 12 و… . (دقت کنید که در تست تشریحی درصدی که کسب می‌کنید و زمانی که زدن تست ها از شما میگیره مهم نیستن.)
مشخص کردن کلمات و شکل های دام دار
با زدن تست تشریحی متوجه می‌شید که چه کلمات، عکس‌ها، نمودارها و بخش هایی از درسی که خوندید مهم و کلیدی هستن. در این گام باید اونهارو در کتاب یا درسنامه خودتون به یک شکلی مثل هایلایت کردن یا علامت زدن مشخص کنید.
همچنین می‌تونید نکات اضافه که دام دار هستن رو هم خیلی خلاصه توی قسمت مربوط بهش یادداشت کنید، تا دفعات بعدی دوباره از همین موارد و نکات ضربه نخورید.
پس بهتره برای کم شدن حجم مطالب هم از هایلات کردن و هم از حاشیه نویسی در اطراف کتابتون استفاده کنید. اگر هم از حاشیه نویسی خوشتون نمیاد می‌تونید نکات رو در یک دفتر مجزا یادداشت کنید.
میشه زیست شناسی رو خلاصه کرد؟
شما می‌تونید برای تمام دروس خلاصه نویسی کنکوری رو انجام بدید. اما درباره زیست این موضوع وجود نداره. چون همونطور که در روش مطالعه زیست شناسی هم گفتیم، در این درس حجم مطالب مهم، نکته دار و دام دار در این درس خیلی زیاده. یعنی تقریبا تمام مطالب زیست شناسی مهم هستن!
فقط می‌تونید کلماتی که از بقیه کمی مهم تر هستن رو هایلایت کنید. اما نمی‌شه مثل باقی دروس بخش هایی از این کتاب رو با خلاصه حذف کرد.
توجه به نکات ترکیبی با خلاصه نویسی
همونطور که در تحلیل کنکور دی ماه 1401 در رشته‌های ریاضی و تجربی هم گفتیم، سوالات به دسته های پایین تقسیم می‌شن:
- سوالات مفهومی (30% سوالات)
- سوالات ترکیبی (44% سوالات)
- سوالات استنتاجی (که ما بهشون سوالات شبه المپیادی می‌گیم 15% سوالات)
همونطور که در موارد بالا هم می‌بینید هیچ کدوم از سوالات جای خالی یا چیزهایی شبیه به این نیستن. یعنی سطح سوالات متفاوت و بالاست.
همچنین بیشتری تعداد سوالات در کنکور مربوط به سوالات ترکیبی میشه. پس یعنی شما باید مطالعه دروس در سال کنکور رو به شکلی پیش ببرید که بتونید به این سوالات جواب بدید.
در کل ترکیبی خوندن بهتون کمک می‌کنه که مطالب رو بهتر یاد بگیرید و برای مدت بیشتری هم در ذهن شما باقی بمونن. اما چطور میشه ترکیبی درس خوند؟ با خلاصه نویسی و مطالعه و مرور خلاصه ها.
با ترکیبی و مفهومی خوندن میشه چه درصدی در کنکور کسب کرد؟
به صورت میانگین شما می‌تونید با مفهومی و ترکیبی خوندن دروس حدودا به 60% در هر درسی برسید. حالا اگر دام های تستی رو بشناسید و اونهارو یادداشت و مرور کنید این میزان می‌تونه به 90% در یک درس هم برسه! دقیقا هم رقابت اصلی بین همین 60 تا 90 درصده که مشخص می‌کنه چه رشته‌ای رو در چه دانشگاهی قبول بشید.
مثلا در سال 99 کیمیا کرمی رتبه 351 دانشجوی پزشکی همدان تونست در درس شیمی که در اون سال واقعا سخت بود، 78% زد. حتی مبینا خدیور رتبه 204 هم شیمی رو در اون کنکور بالای 75% زد. وقتی دلیل موفقیتشون رو در این درس پرسیدیم بهمون گفتن به 2 دلیل این نتیجه رو گرفتن:
- سوالات سخت رو کنار گذاشتن و به سوالات ساده تر جواب دادن تا غلط هاشون کاهش پیدا کنه. (به حدی که هر تستی که بهش جواب دادن درست بوده.)
- دروس رو با تمام جزئیات و به همراه دام های تستی اونها می‌خوندن.
انواع دام های تستی در کنکور
به صورت کلی 3 دسته دام در کنکور وجود دارن که می‌تونن شمارو به دردسر بندازن. این 3 مدل رو در پایین توضیح می‌دیم:
- دام های مقایسه ای. در این دام ها شما باید 2 چیز رو مقایسه کنید و از بین اونها به جواب برسید.
- جزئیات دیده نشده شکل، نمودار و عکس های کتاب. خیلی اوقات کلمات یا اطلاعاتی در این بخش ها وجود دارن که داوطلب ها یا بهشون توجه نمی‌کنن یا از کنارشون ساده می‌گذرن. این تیپ دام ها خیلی پر تکرارن.
- کلمات هم آوا. کلماتی که به ظاهر شباهت زیادی به هم دارن و به همین دلیل ممکنه باهم قاطی‌شون کنید معمولا مورد توجه طراح ها هستن.
چطور در کنکوربه درصد بالای 70 برسیم؟
خفن شدن در هر درسی نیاز به طی کردن 4 گام پایین دارید. تمام رتبه برترهای ما ه هم تمام این 4 گام رو به بهترین شکل ممکن طی کردن و نتیجه گرفتن.
- اولین کاری که می‌تونه شمارو به درصد 70 و بالاتر از اون در هر درسی برسونه، خوندن درست و اصولی درسنامه + زدن تست تشریحی (زدن تست های مضرب 3 کتاب تست: تست 3، 6، 9، 12 و…) هست.
- دومین کار این هست که مطالبی که خوندید رو خلاصه نویسی کنید و تست تستی (زدن تمام تست های باقیمونده بجز تست های مضرب 3) بزنید. در این بخش شما کمی مسلط تر می‌شید.
- وقتی در یک آزمون آزمایشی شرکت کردید، نکات مهم اون آزمون و دام های تستی و همچنین نکات ترکیبی رو می‌نویسید یا در کتابهاتون علامت می‌زنید. این کار به حرفه ای تر شدن شما کمک می‌کنه.
- در آخر هم مرور و عصاره گیری انجام می‌دید. مرور و مرور و مرور تا جایی که واقعا مطالب ملکه ذهن شما بشن. (عصاره گیری رو در ادامه آموزش می‌دیم.)
چطور نکات ترکیبی و دام دار رو مشخص کنیم؟
برای این که بتونید در حین مطالعه این دو بخش مهم رو هم در نظر داشته باشید و بتونید در کنکور به سوالات ترکیبی یا دام دار جواب بدید به 2 نکته پایین توجه کنید.
مشخص کردن نکات ترکیبی
وقتی که مطلبی رو می‌خونید و می‌دونید که ممکنه با مطلب خاصی ترکیب بشه، جلوی اون بخش می‌نویسید “ن.ک.” (یعنی نگاه کن به) و بعد آدرس اون نکته ترکیبی رو یادداشت می‌کنید. با این کار در حین مطالعه فورا به اون آدرس صفحه می‌رید و اون نکته مرتبط رو هم مطالعه می‌کنید.
یا از مخفف “م.ق.” (به معنای مقایسه کن با) استفاده کنید و دوباره آدرس صفحه اون مطلب خاص رو بنویسید یا عین جمله رو یادداشت کنید تا در زمان مطالعه و مرور بهتون کمک کنه.
مشخص کردن نکات دام دار
بهترین کار اینه که از هایلایتر قرمز برای این کار استفاده کنید. یعنی بخشی که ممکنه طراح ازش دام طراحی کنه رو قرمز کنید. اگر کلمه یا عبارتی وجود داشت که مرتبط با اون بخش بود و ممکن بود طراح با اون شمارو به دام بندازه رو هم می‌تونید کنار اون بخش بنویسید.
آموزش عصاره گیری (خلاصه کردن خلاصه ها)
در بحث خلاصه نویسی کنکور این موضوع دارای اهمیته که بتونید مطالب رو تا حد امکان کوتاه کنید. برای همین بهترین کار اینه که از روش عصاره گیری برای این موضوع استفاده کنید.
در مصاحبه ای که با نگار پور عبداله رتبه 643 کنکور تجربی 1400 و دانشجوی پزشکی یزد داشتیم ایشون به نکته‌ی خوبی اشاره کردن. نگار به ما گفت که کل تحلیل آزمون های قلمچی که داشت نزدیک به 200 صفحه بودن اما با عصاره گیری اونهارو در نزدیکی کنکور به 9 صفحه رسونده بود!!! که اتفاقا این نکات بشدت در کنکور بهش کمک کرده بودن
چطور مطالب رو عصاره گیری کنیم؟
عصاره گیری یعنی به دست آوردن مهم ترین نکات ممکن در مطالب. یعنی شما تا حدی حجم مطالب رو کم کنید و اضافات رو حذف کنید که در آخر نکات خیلی خیلی حیاتی باقی بمونن.
اما چطور عصاره گیری کنیم؟
- دور اول: ابتدا متن خلاصه هاتون رو بخونید و مواردی که بلد نیستید رو هایلایت کنید.
- مرحله دوم: در مرور دوم فقط مواردی که هایلایت شدن رو می‌خونید و مواردی که بلد نیستید رو با رنگ جدید دوباره هایلایت می‌کنید.
- دور سوم: برای دور سوم هم باز مطالب دور دوم رو می‌خونید و چیزهایی که بلد نیستید رو هایلایت می‌کنید.
- تا حدی این کار رو تکرار می‌کنید که مطالب و نکات خیلی خیلی مهم و چالشی باقی بمونن. که شما برای خوندن اونها باید دقت و وقت زیادی بذارید.